An Aimsir Fháistineach Fhoirfe Chéasta

Bhain an cartún seo gáire asam.

Ní dóigh liom go bhfuil a leithéid d'aimsir sa Ghaeilge. Níl sé luaite sa liosta aimsirí anseo ar aon chuma. Conas a déarfá abairt an tsicín sícigh? Is dócha go mbeadh ort athrú iomlán a dhéanamh ar chruth na habairte.

Ar an ábhar seo, is é mo dhea-rún don bhliain úr (an bhfuil sé róluath dóibh go fóillín?) ná an aimsir ghnáthchaite a fhoghlaim i gceart. Ní thagann sé chugam, agus is dócha go dtí seo bhíos róleisciúil gan an ghnáth-aimsir chaite a úsáid ina háit. Ach tar éis dom An Hobad a léamh i mbliana, atá lán di agus an t-údar ag cur síos ar eachtraí na bhfear beag, tuigim cé chomh coitianta is a d'fhéadfadh sé a bheith.

Sliabh ard(ghléine)

Foilsíodh an pictiúr seo inniu ar shuíomh gréasáin The Guardian. 'Séard atá ann ná griangraf 2 bhilliún picteilín de Shliabh Everest, a cruthaíodh as 400 griangraf éagsúla, sníofa le chéile. Is féidir zúmáil isteach ar an ngriangraf agus radharc ardghléine a fháil de Everest, ó bhonn go baitheas, na sléibhte timpeall air, agus pubaill na ndreapadóirí ar bhun an tsléibhe fiú. Is fiú go mór breathnú air.

Polasaí Gaeilge RTÉ

huireas isteach ar an gcuireadh oscailte atá tugtha ag RTÉ dá lucht féachana agus éisteachta roimh a dtuairimí maidir lena seirbhísí Gaeilge. Cé gur craoltóir poiblí do mhuintir na hÉireann é, shocraigh mé dearcadh an imirceora a léiriú dóibh, 'sé sin na laigí a thug mise faoi dearadh agus mé ag breathnú ar/éisteacht le cláracha RTÉ ón mBreatain Bheag. Seo thíos mo r-phost chucu. Dála an scéil, tá coicís bhreise agaibh bhur n-aiseolas féin a roinnt leo. Ní gá ach r-phost a sheoladh chuig: teanga ag rte ponc ie.

A chara,

Is Gaeilgeoir mise, nach de bhunadh na Gaeltachta mé, atá curtha fúm ag staidéar agus ag múineadh i gCaerdydd na Breataine Bige, agus is le guth an imirceora atá mé ag teagmháil libh inniu. Mar imirceoir a bhfuil suim aige i nuacht, scéalta agus siamsaíocht trí mheán na Gaeilge, braithim go mór ar RTÉ/TG4 chun seirbhísí sa teanga sin a chur ar fáil. Seo thíos mo mholtaí chun na seirbhísí sin a láidriú agus a leathnú...

Ba chóir go mbeadh tuilleadh podchraoltaí Gaeilge le fáil ar rte.ie. Faoi láthair níl ach 7 gclár ó RnaG ar fáil le híoslódáil ar suíomh RTE.ie i gcomparáid le go leor podchraoltaí Béarla ó na stáisiúin eile. Tugann na podchraoltaí Gaeilge deis iontach d'éisteoirí idirnáisiúnta (go háirithe iad siúd atá ar an taobh eile den domhan) coinneáil ar an eolas faoin saol agus faoin teanga sa bhaile.

Ba chóir go mbeadh tuilleadh ábhar Gaeilge le fáil ar an tseirbhís Longwave 252 atá le fáil, mar shampla, ag éisteoirí sa Bhreatain. Seachas an nuacht, ní bhíonn an Ghaeilge le cloisteáil go rómhinic ar an tseirbhís. Tá go leor den chineál cláracha a bhíonn á chraoladh ar Longwave 252 le fáil thar sáile ó stáisiúin eile (táim ag smaoineamh anseo ar chlár Ronan Collins, mar shampla, a bhíonn ag seinnt gnáth-cheol domhanda). B'fhéidir go mbeadh deis agaibh athrú go foinse ó RnaG uair nó dhó sa lá chun blas Gaelach a thabhairt don chraoladh Longwave.

Tréaslaím libh maidir leis na cláracha Gaeilge a bhíonn le fáil go hidirnáisiúnta ar RTÉ Player, mar shampla an tsraith álainn Ar An Oileán atá le feiceáil ann le déanaí. Bíonn ar an lucht féachana breathnú ar na fotheidil ar chláracha réamhthaifeadtha mar sin. Sílim go gcuirfeadh sé leis an tseirbhís (gan mórán obair bhreise) dá mbeadh an rogha ann leagan gan fotheidil a fheiceáil freisin.

Bíonn go leor daoine timpeall na cruinne ag foghlaim Gaeilge i scoileanna, ollscoileanna agus grúpaí pobail. Mar shampla tá rang beag agamsa anseo i gCaerdydd, agus bainim úsáid as an gcúrsa TEG (www.teg.ie) sa seomra ranga. Faraor, bíonn sé deacair acmhainní a aimsiú atá oiriúnach d'fhoghlaimeoirí. Chuirfeadh sé go mór leis an múineadh dá mbeadh sraitheanna Gaeilge le fáil ar bhonn níos fad-téarmaí ar an suíomh rte.ie, go háirithe sean-sraitheanna d'fhoghlaimeoirí - Turas Teanga mar shampla. Léireodh rud mar sin tiomantas RTÉ maidir leis an nGaeilge a chur chun cinn, ní hamháin in Éirinn ach go ginearálta. Féach, mar shampla, ar shuíomh idirlíne an BBC agus feicfidh tú cé chomh díograiseach is atá siad ansin maidir leis an mBreatnais a chur chun cinn. http://www.bbc.co.uk/wales/learning/learnwelsh/ 

Tá pobal láidir Twitter ag feidhmiú go hidirghníomhach as Gaeilge (féach ar www.indigenoustweets.com chun liosta de na cuntais is gníomhaí a fheiscint). Faraor, tá fíor-bheagán cuntas Gaeilge á scríobh ag RTÉ i gcomparáid leis an mBéarla. Mar shampla, ní bhíonn scéalta nuachta á túíteáil as Gaeilge ach go fíor-annamh. Dar liomsa, chuirfeadh cuntais Ghaeilge RTÉ go mór leis an Túítisféar Gaeilge agus thabharfadh sé ábhair chainte dos na húsáideoirí eile Twitter a bhíonn i dteagmháil lena chéile as Gaeilge.

Tá súil agam go nglacfaidh sibh leis na moltaí seo thuas, agus guím gach rath oraibh agus sibh i mbun polasaithe nua Gaeilge a chur chun cinn.

Landáilte

o... bhí mé gnóthach le déanaí agus mé ag bogadh ar ais go hÉireann... ag pacáil, ag malartú airgid, ag athrú árachais... agus ar ndóigh ag fágáil slán le Caerdydd. Níor chríochnaigh mé mo PhD go fóill, mar sin beidh mé idir an dá thír amach anseo ar feadh tréimhse agus mé á chríochnú go páirt-aimseartha.

Cúis an bhogtha mhóir... tá post nua faighte agam in OÉ Gaillimh mar Oifigeach Cumarsáide Inmheánaí. Ag tosnú maidin amárach agus ag súil go mór leis an obair agus an dúshlán romham. Baineann go leor dualgas leis an bpost seo, soláthar cumarsáid dhátheangach san ollscoil san áireamh, agus beidh an méid a d'fhoghlaim mé in Ollscoil Chaerdydd an-úsáideach go deo agus mé ag cur le polasaithe cumarsáide na hollscoile.

Nílim cinnte go fóillín céard a dhéanfaidh mé leis an mblag seo... is léir nach féidir liom 'gael i gcuan Chaerdydd' a ghlaoch orm féin níos mó! B'fhéidir go bhfuil sé in am agam deireadh a chur leis an tréimhse blagála seo agus ré úrnua a thosnú ar bhlag eile. Idir an dá linn, beidh sé ciúin go leor anseo a chairde. Ach ná bígí buartha, beidh mé ag coinneáil súil ghéar ar bhur mblaganna féin amach anseo.

An Lá a Thit an Droichead...

á sé curtha ar an mblag seo cheana féin anseo agus anseo - an droichead breá ársa sa bhaile a théann idir mo theach agus an sráidbhaile áitiúil. Ach is oth liom a rá gur thit cuid (mhór) de bhalla an droichid isteach sa bhfarraige inné tar éis duartan báistí agus gaoithe láidre. Agus deirtear go bhfuil cuid eile dó fós i mbaol titim. Faoi mar a bhfeicfidh sibh thíos tá an comhairle chontae ag obair ar an mballa a shábháil anois. Faraor, is cosúil go bhfuil an milleán ar an gcomhairle céanna agus a gconraitheoirí.
Tá neamhaird tugtha don droichead leis na blianta anuas, tá an méid sin soiléir. Breathnaigh ar an eidhneán atá ag fás go tiubh air, tá fadhbanna le fada an lá le pumpa uisce briste i lár an droichid, agus tá na tacaí ar dhá thaobh an áirse creimthe go dona. Ach baineann an damáiste a tharla inné le hobair a déanadh ar bhóthar an droichid mí ó shin agus an chaoi ina bhfágadh é. Cuireadh píopaí nua uisce isteach faoin bhféar taobh istigh den bhalla thíos, agus fágadh an talamh lag agus gan chosaint ina ndiaidh. D'éirigh an talamh trom agus bog i ndiaidh na báistí agus thit an balla. Bhí 'oifigeach caomhnaithe' ar an suíomh inné. Róbheag, ródhéanach, ar ndóigh.
Ní haon iontas go bhfuil muintir an tsráidbhaile trína chéile faoi seo, agus feargach mar gheall air. Droichead atá ag nascadh an dá pharóiste le beagnach 200 bliain (195 bliain le bheith cruinn) ag titim as a chéile. Táthar ag caint anois faoin droichead a dhúnadh ar feadh tréimhse. Sa chás sin, ní bheadh John bocht in ann dul go dtí an teach tábhairne áitiúil 500 slat thar an droichead um Nollag.

Ag leagan cuid den bhalla ar an taobh eile, creid é nó ná creid,
 chun an t-uisce breise a scaoileadh uaidh.

Obair chonraitheoirí an chomhairle mí ó shin lena bpíopaí nua uisce.

"Tithe Tairne"

s fiú go mór an bailiúchán grianghrafanna seo ó The Guardian a fheiceáil agus a léamh. 'Séard atá ann ná na "tithe tábhairne tairne" atá le fáil sa tSín, sna cathracha sin ina bhfuil forbairt mhór thapaidh ag tarlú. Glaoitear "teach tairne" ar na tithe sin a mhaireann - mar gheall ar agóidí a n-úinéirí - nuair a leagtar gach aon fhoirgneamh eile timpeall orthu. Tithe tairne toisc go ngobann siad amach ar nós tairní nach féidir a chur faoin gcasúr. Ar ndóigh, is bailte iad fós do na daoine crógacha/cantalacha a throideann in aghaidh na forbartha.

Radharc ón Tuaisceart

haith mé trí lá i dtuaisceart na Breataine Bige le déanaí, ar thuras álainn timpeall an cheantair a bhfuil an oiread sin cloiste agam faoi. Ar an mbealach ó thuaidh Dé hAoine thit an ceo go tiubh anuas orainn agus muid ag trasnú an M4 - an mótarbhealach a théann timpeall Caerdydd agus a chuireann teorann teoiriciúil ar an gcathair - agus ní rabhas in ann mórán den tírdhreach a fheiscint. Ach lé héirí gréine maidin Dé Sathairn nochtadh na sléibhte, portaigh agus lochanna dúinn, maisithe go geal i ndathanna an fhómhair.

Caisleán Chonwy agus príomhshráid an tseanbhaile

Is ceann scríbe den scoth é don té a bhfuil dúil acu sa stair, sa nádúr, sa dreapadóireacht, agus sa chultúr Ceilteach (cloistear an Bhreatnais i ngach áit idir óg is aosta). Tá caisleán ard bagrach i ngach baile - ní fhéadfá caisleán agus ballaí Chonwy a shárú mar shuíomh turasóireachta, cé go ndeireann mo chairde Breatnacha liom gur siombal de cheannsmacht Shasana é. Ar an ábhar sin, thugas cuairt ar an sráidbhaile beag Frongoch, a raibh dhá príosúin ann do chimí Éireannacha le linn Éirí Amach na Cásca. Níl mórán ann sa lá atá inniu ann - leagadh na sean-phríosúin - ach tá leacht cuimhneacháin le feiceáil ar thaobh an bhóthair ag déanamh tagairt dá scéal. Deirtear go raibh mo shin-seanathair i ngéibheann ansin, agus cheannaigh mé leabhar faoin áit sa siopa áitiúil chun tuilleadh fiosrúcháin a dhéanamh air.

Baile beag Beddgelert

Ní chloistear mórán faoin mBreatain Bheag mar cheann scríbe saoire - seachas, b'fhéidir, i gcomhair chluiche rugbaí - agus is mór an trua é. Má tá fonn oraibh dul ann, tá dhá nod agam daoibh maidir leis an mbia: caifé BaaMooOinc i mBeaumaris ar Ynys Mon/Anglesey agus Lyn's Café i mBeddgelert. Foirfe i ndiaidh lá fada spaisteoireachta!

Thuas ar thúr an chaisléain

Yr Wyddfa, nó Snowdon

Sléibhte scláta Snowdonia

Marwdy (marbh + tigh = marbhlann) an mhianaigh sclátaí

Gaeilge san IT

eist agam oraibh a chairde... ar cheannaigh éinne daoibh an Irish Times inniu (Dé Céadaoin)? An raibh leathanach Gaeilge ann? Faoi mar a scríobh mé coicís ó shin, déanadh athdhearadh ar an nuachtán le déanaí agus gealladh dúinn go mbeadh tuilleadh Gaeilge ann as seo amach, ar leathanach ar leith in eagrán na Céadaoine. Ach níl sé le feiceáil sa chóip 'idirnáisiúnta' a cheannaigh mé ar maidin. Tá 18 leathanach sa phríomh-nuachtán atá agamsa, agus 18 leathanach eile sa fo-nuachtán breise Business+Property/Sports ach gan fiú is alt Gaeilge orthu.

Tá a fhios agam go mbíonn difríochtaí idir an leagan Éireannach agus idirnáisiúnta, ach cheapas go mbeadh an leathanach Gaeilge ann, toisc nach mbíonn sé dírithe ar an nuacht is déanaí agus, mar sin, go mbíonn sé ullmhaithe i bhfad roimh an sprioc.

Tuairimí ag éinne?

Ar an mbealach siar

eidh mé ag bogadh siar abhaile i gceann seachtaine, agus ag fágáil Caerdydd tar éis dom dhá bhliain go leith a chaitheamh ann. Tuilleadh faoi sin le teacht. Ach idir an dá linn, tharraing cara liom m'aird anocht ar an dán seo thíos le Bernard O'Donoghue - dán faoina smaointe féin agus é ag tiomáint tríd an Bhreatain Bheag agus ag filleadh i dtreo na hÉireann. Chuaigh sé go mór i bhfeidhm orm anocht agus mé ag ullmhú don turas siar. Go háirithe agus mé tar éis deireadh seachtaine a chaitheamh i dtuaisceart na tíre seo - ceantar atá ceithre huaire go leith ach na mílte míle ón bpríomhchathair - áit dhiamhair fhiáin - ar an imeall ach lárnach, dar liomsa, idir Éire agus an Albain.

Westering Home

Bernard O'Donoghue

Though you'd be pressed to say exactly where
 It first sets in, driving west through Wales
 Things start to feel like Ireland. It can't be
 The chapels with their clear grey windows,

Or the buzzards menacing the scooped valleys.
 In April, have the blurred blackthorn hedges
 Something to do with it? Or possibly
 The motorway, which seems to lose its nerve
 Mile by mile. The houses, up to a point,

With the masoned gables, each upper window
 A raised eyebrow. More, though, than all of this,
 It's the architecture of the spirit;
 The old thin ache you thought that you'd forgotten-

More smoke, admittedly than flame;
 Less tears than rain. And the whole business
 Neither here nor there, and therefore home.

From Neither Here nor There (London: Chatto and Windus, 1999)

With the kind permission of Bernard O'Donoghue.

Éabhlóid na Déabhlóide

eans maith nár léigh sibh an scéal seo, ach cuireadh an chéad dlí a bhí cumtha go hiomlán sa Bhreatain Bheag i bhfeidhm inniu. Tá cumhachtaí nua faighte ag an Senedd anseo i gcuan Chaerdydd - atá anois in ann, don chéad uair riamh, a ndlithe féin a chumadh i roinnt réimsí polaitíochta. Baineann an dlí nua leis an teanga - agus ó inniu ar aghaidh beidh comh-stádas ag an mBreatnais agus an Béarla sa tionól anseo (rud a bhí i bhfeidhm cheana féin ar bhonn neamhoifigiúil).

Ar ndóigh, is céim mhór chun tosaigh é seo don rialtas áitiúil agus do chearta teanga mhuintir na Breataine Bige, a votáil ar son na gcumhachtaí nua i reifreann i mbliana. Ní raibh mórán sna meáin anseo faoi, áfach. Rud a léiríonn, b'fhéidir, cé chomh nádúrtha is atá an déabhlóid anois i reachtáil na Ríochta Aontaithe.

Talamh faoi Uisce

An Veinéis bhocht bháite. Bhí Seod an Aidriadaigh faoi uisce an tseachtain seo chaite le teacht lán mara an fhómhair. Mar is eol do chách, tá an chathair ag ísliú i gcónaí agus bíonn tuilte i bhfad níos coitianta ann ná mar a bhí riamh. Bhí cnuasach grianghrafanna sa Guardian le déanaí a chuir iontas orm - ní féidir idirdhealú a dhéanamh idir na sráideanna agus na canálacha.

Níor chuir an t-uisce breise isteach ar na turasóirí thíos, áfach.

Gan chead, gan chuireadh...

...gan chrann.

An cuimhin libh an crann piorra álainn a bhí ar chúl mo thí? Bhuel, gan rabhadh ar bith, leagadh é - agus an balla taobh thiar dó - an tseachtain seo chaite... :(

Roimh an scriosta...

...agus ina dhiaidh.

Ar son na 'forbartha' a déanadh an díobháil, bíodh a fhios agaibh. Tá foireann tógála ag obair anois ar an mbearna idir cúl an tí agus an chaolsráid taobh thiar dúinn a líonadh leis na 'tithe' is caoile cúinge sprionlaithe dá bheicfeá riamh. Anois, ní NIMBY mé - ach tá siad chun 'teach' a fháisceadh isteach sa bhearna idir stumpa an chrainn bhoicht agus an cement mixer sin taobh thiar dó?! In ainm Dé, cé a mhairfeadh ansin? Agus, pé scéal é, ní raibh gá leis an gcrann a leagadh ar chor ar bith, ach ar mhaithe leis an simplíocht agus an leisciúileacht a déanadh é.

Buíochas le Dia, ní bheidh mé ag breathnú amach orthu i bhfad amach anseo, ach tuilleadh faoi sin am éigin eile...

Ceol traidisiúnta?

honaic mé an físeán thíos ar fhóram ceoil thesession.org le déanaí faoin dteideal "The future?" 'Séard atá ann ná fear óg ag seinnt port Éireannach ar uirlis ceoil 'nua' - an druma Hang a cumadh ag Felix Rohner and Sabina Schärer ón ngrúpa PANArt san Eilvéis sa bhliain 2000.

Anois, is traidisiúnaí ceart mise chomh fada is a bhaineann sé leis an gceol traidisiúnta. Seinnim an fheadóg mhór agus claím leis na sean-phortanna, ríleanna, cornphíopaí agus polcaí. Agus ní thaitníonn an iomarca nuálaíochta liom. Dar liomsa, ní oibríonn cuid mhaith den 'fusion' a chloistear sa lá atá inniu ann. Cailltear an 'rithim' go rómhinic ann. 

So, chuir an físeán seo iontas orm. Tá sé ar fheabhas ar fad. Tá an rithim go láidir ann - táim cinnte go mbeadh rinceoirí seit timpeall na tíre breá sásta leis. Agus tá an ceol chomh deas geal binn uaidh. Faraor, tá liosta feithimh fada ag na déantóirí. Ní dhíoltar an Hang d'aon duine, bíodh a fhios agaibh. De réir suíomh gréasáin amháin: 

PANArt do not operate a waiting list in the standard sense, but instead offer their creations as, and when available, to those with which they feel a certain 'resonance'. 

Sin an fáth go gcosnaíonn siad idir $7,000-8,000 ar an meán ar ebay! 

Tuilleadh Gaeilge san IT

uaitear san Irish Times inniu go mbeidh dearadh nua ar an nuachtán amach anseo, ag tosnú Dé Luain seo. Beidh an nuachtán níos caoile (órlach níos caoile de réir dealraimh), athrófar na míreanna beaga nuachta a bhíonn le feiceáil ar chlé anois go dtí bun an phríomhleathanaigh, agus beidh tuilleadh nuachta ón domhan mór le fáil ag tús an nuachtáin. 

Ach an rud is spéisiúla faoin athrú seo, dúinne a bhíonn ag plé scéalta agus nuachta as Gaeilge, ná go mbeidh leathanach iomlán Gaeilge san IT gach Céadaoin as seo amach. Seo mar a chuirtear síos air sa pháipéar inniu:

Irish language coverage is being expanded, with more news, interviews and features written by our correspondents, and featuring in its own standalone page on Wednesdays.

Fianaise go bhfuil an t-éileamh ar scríbhneoireacht Gaeilge ag fás? Nó iarracht shiniciúil  dul san iomaíocht le Foinse - a bhíonn le fáil, Dé Céadaoin freisin, leis an Irish Independent? 

Túslitir mhaith, leath na hoibre

aoibhse a bhíonn ag iarraidh snas deas a chur ar bhur mblaganna, d'aimsigh mé an suíomh Daily Drop Cap le déanaí a chuireann túslitreacha ildaite ar fáil do bhlagadóirí saor in aisce. Tá siad cumtha ag bean darbh ainm Jessica Hische atá ina dearthóir gréasáin. Cuireann sí ceann nua ar fáil ar an suíomh go rialta, agus ag deireadh an togra beidh dhá leagan déag de gach litir le fáil ann, dar le Jessica. Mar sin bígí ag amharc 's ag goid ó shuíomh Jessica. Ní gá ach an cód a chaitheamh isteach sa leagan HTML de do mhír agus an t-íomhá a chur ar chlé (sa chóras Blogger).

uirtear boscaí beaga (nó frámaí) timpeall íomhánna ar roinnt blaganna. Daoibhse (cosúil liomsa) atá ag baint úsáid as Blogger.com, beidh oraibh athrú beag a dhéanamh do dhearadh do bhlag chun na boscaí sin a bhaint uathu. Caith súil ar an suíomh seo, agus lean na treoracha ann (nod libh, tá an "comhéadan nua" á úsáid agamsa). DAS, cheapas go dtaitneodh an C seo ar chlé le cuid agaibh.

Beo ón Oireachtas

Má tá fonn oraibh éisteacht agus féachaint go beo ar chraoladh an chláir RnaG Rónán Beo inniu ón Oireachtas, ní gá ach dul chuig an suíomh seo, anois: http://www.rte.ie/radio/oireachtas/

Beidh an clár ar siúl Dé hAoine 3-5 i.n.

Léiríonn an clár seo cé chomh héasca is a bheadh sé cláracha beo RnaG a chur ar aer ar TG4 i rith an lae in áit na scannán agus drámaí Béarla a bhíonn ar siúl i rith an lae.

An R-fhocal

Cruthaíodh conspóid inné nuair a ghlaoigh an t-iriseoir caomhach Meiriceánach Ann Coulter 'retard' ar an Uachtarán Obama i ndiaidh an tríú díospóireacht idir é féin agus Mitt Romney. "I highly approve of Romney's decision to be kind and gentle to the retard", arsa Coulter ar a cuntas Twitter. Ar ndóigh, is focal maslach é 'retard' sa chomhthéacs seo, focal a thugann drochmheas ar dhaoine atá faoi mhíchumais intleachta, agus focal atá beagnach imithe anois ón dioscúrsa poiblí dá bharr.

Is fiú go mór freagra John Franklin Stephens a léamh ón litir oscailte a scríobh sé chuig Coulter ar an ábhar. Tá siondróm Down ar Stephens, atá 30 bliain d'aois, agus a oibríonn ar son ghluaiseacht na nOilimpicí Speisialta. Tugann an litir, atá scríofa go simplí séimh, léargas dúinn - ó dhuine atá faoi mhíchumas agus a bhíonn ag streachailt le claontacht chuile lá dá shaol - ar an dochar a dhéantar nuair a úsáidtear focail mhaslacha sheanfhaiseanta go leisciúil mar seo.

Níl aon tóin tinn...

...mar do thóin tinn féin. Agus is amhlaidh atá mo thóinín inniu tar éis siúlóid fada fánach timpeall na Bannau Brycheiniog ar an deireadh seachtaine. Ach b'fhiú an tóin tinn - cé go bhfuilim ag streachailt leis na staighre sa bhaile inniu. Féach ar an bpictiúir álainn thíos a ghlac mo chara ón reservoir Neuadd atá gar do shliabh Pen-y-Fan - an sliabh is airde i ndeisceart na Breataine, bíodh a fhios agat ;) Is breá liom an t-uisce lonrach agus an paiste gréine ar mhullaigh Corn Du agus Pen-y-Fan sa chúlra.

Aimsir Bheo

Ní bhreathnaím ar an nuacht nó ní éistim leis an raidíó chun tuar na haimsire sa bhaile a fháil... ní gá dom ach féachaint ar an webcam atá crochta suas ar bhar theach solais Rinn Dubháin agus atá le fáil anseo chun an aimsir a mheas go 'beo'.

Tá cuma fheargach fhiáin ar an bhfarraige ar maidin - bheadh Co. Phort Lairge agus an baile beag gleoite An Dún Mór Thoir le feiscint sa chúlra go hiondúil. Ach ní chuirfidh sé sin isteach ar an líon cuairteoirí a thiocfaidh go dtí an teach solais inniu. Cuireann na tonnta móra bagairteacha leis an gcuairt, ar ndóigh. Agus ní féidir tábhacht an teach solais a thuiscint i gceart ar lá deas séimh.

Machynlleth II

Cuireadh agallamh orm ar an gclár Blas ar BBC Raidíó Uladh anocht maidir le cúis thubaisteach April Jones, toisc, is dócha, go rabhadar ag iarraidh léargas a fháil ón mBreatain Bheag. Ní mór léargas ar leith atá agamsa maidir leis an gcás, cé go bhfuil mé ag leanúint an scéal go géar ó chuaigh an cailín cúig bliana ar iarraidh ag tús na seachtaine seo chaite. Má tá suim agaibh ann seo daoibh an clár... is mise an chéad chainteoir. Ní minic a bhím ag caint go poiblí as Gaeilge mar seo agus tá súil agam nach bhfuil an iomarca botún déanta agam.

DAS, cúisíodh Mark Bridger inniu i gcúirt i gCaernarfon do chorp an chailín bhoicht a chur i bhfolach. Tá sé cúisithe cheana féin maidir lena dúnmharú agus le bheith ag iarraidh an córas dlí a chur as riocht. Is léir ón méid a dúirt na póilíní inniu go bhfuil finnéithe acu, cé nach bhfuil an corp aimsithe acu go fóill. Coinneofar Bridger i bpriosún i Manchain go dtí go dtosnóidh an triail i gceart sa bhliain úr. Idir an dá linn mairfidh an cuardach, atá dírithe ar an abhainn Dyfi sa cheantar, amach anseo.

Aonach Capall Bhéal Átha na Sluaighe...

...inniu.

Capaillíní chuile áit. Nach deas an radharc é?

Buíochas le Broadsheet.ie

Freagracht

Tá an tAire Iompair nua in Westminster tar éis triúir státseirbhíseach a chur ar fionraí de dheasca an phraiseach a rinne siad den chonradh nua iarnróid ar phríomhlíne an chósta thiar le déanaí. Baineadh an conradh ón gcomhlacht Virgin agus tugadh é don chomhlacht First Group, ach mar gheall ar 'bhotúin theicniúla' sa chonradh tá sé curtha ar ceal anois. Dúirt an tAire go mbaineann na botúin leis an Roinn Iompair amháin, agus go ndéanfar léirmheas go luath amach anseo ar an bpróiséas ar fad. (Cosnóidh an briseadh conartha seo £40 milliúin don Stát).

Cuir an cás seo i gcomparáid lenár státseirbhísigh féin, agus na 'botúin theicniúla' a bhí ag Kevin Cardiff agus a fhoireann sa Roinn Airgeadais anuraidh nuair a cailleadh (agus a aimsíodh arís) €3.6 billiúin ó chuntaisí an Stáit. Ní hamháin nár déanadh fiosrúchán faoi láithreach bonn, níor cuireadh duine ar bith ar fionraí... fuair an tUasal Cardiff é féin ardú céime agus post nua le tuarastal €276,000 i Lucsamburg. De réir mar is eol dom, níor aimsíodh éinne ciontach nó freagrach don phraiseach sin fós...

Ní minic a scríobhaim faoin bpolaitíocht, ach baineann sé le 'Cardiff' freisin... ;)
...agus thaitin an cartún seo liom chomh maith!

Machynlleth

Tá an baile beag seo i gcinnlínte na nuachta inniu mar gheall ar an gcuardach atá ar siúl ann faoi láthair don chailín óg cúig bliana, April Jones, atá ar iarraidh ó inné. De réir na dtuairiscí, chonacthas April ag dul isteach i veain sa bhaile timpeall a seacht a chlog tráthnóna inné, agus is cosúil gur fuadaíodh í. Guím gach uile rath ar an gcuardach.

Is baile fíor-bheag é Machynlleth, nach bhfuil ach 2,000 duine ina gcónaí ann, ach bhí a ainm (aisteach, agus beagnach doléite lasmuigh den Bhreatain Bheag) cloiste agam cheana féin, mar gheall ar a stádas stairiúil. Ba sa bhaile seo, deirtear, go raibh an chéad phríomhchathair neamhoifigiúil sa Bhreatain Bheag, nuair a bhunaigh an laoch náisiúnta, Owain Glyndwr, a rialtas ann.

Bhí deacrachtaí ag léitheoirí nuachta raidíó RTÉ ar maidin ainm an bhaile a fhoghrú, agus tuigim a gcás. Is é maˈxənɬɛθ an treoir foghraíochta atá le fáil ar Wikipedia: ma... (cosúil le 'mea' sa bhfocal 'meas')... chyn... (díreach cosúil lenár 'chun' féin)... ll... (an fhuaim fhíor-Bhreatnach sin atá cosúil le cat ag siosarnach)... eth... cosúil le deireadh an fhocail Bhéarla 'death'.

Tá físeán deas ón mBBC faoi ainm an bhaile le fáil anseo (buíochas le hAonghus).

Ar Son na Cáise

D'fhreastal mé ar Fhéile Cháis na Breataine an Satharn seo caite a bhí ar siúl i lár chaisleán Chaerdydd. Cheapas féin agus mé ag taisteal chun na féile nach mbeadh mórán le feiscint ann - fuaireas cuireadh chun freastal air, ní mise a cheannaigh na ticéidí. Ach ag sroichint an chaisleáin liom an mhaidin úd, thuigeas go mbeadh an-lá againn. Scuaine fada lasmuigh d'áirse mhór an chaisleáin, banna ceoil ag seinnt go gealmhar laistigh, agus pubaill curtha suas i ngach coirnéal den chlós le rogha leathan táirgí istigh iontu - beor, subh, leann, seatnaí agus, ar ndóigh, cáis... iad go léir lámhdhéanta ag comhlachtaí beaga baile.

Radharc ón túr ar chlós an chaisleáin. 

Bhí ticéad speisialta faighte againn do cheardlann a bhí dírithe ar cháiseanna na hÉireann, áit ina bhfuair muid blaiseadh beag de deich gcáis éagsúla idir cháiseanna bó, gabhar agus caorach. Cáiseanna feirme a bhí iontu, agus thug beirt bhan an tí (nó an phubaill, ba chóir dom a rá) léargas dúinn ar na comhábhar a bhí iontu, an próiséas ina ndéantar iad, agus na daoine a bhí á ndéanamh. Beirt iar-bhuaiteoirí ón bhféile a bhí iontu féin - Quinlan Steele ó Milleens, agus Helen Finnegan ó Knockdrinna - agus bhí samplaí dá gcáiseanna féin san áireamh. 

Quinlan Steele ó Milleens

Helen Finnegan ó Knockdrinna

Is bean fhíor-spéisiúil go deo í Quinlan, a thosaigh ag táirgeadh cáise sna 70aidí nuair nach raibh ach monarchana móra á dhéanamh in Éirinn. Tá cáil bainte amach ag a cáiseanna ar fud an domhain anois - agus beidh sí ag taisteal go dtí an Aetóip go luath, creid é nó ná creid, chun a scileanna a roinnt le gnáthmhuintir na tíre sin agus iad ag iarraidh tuilleadh bia a chruthú as a n-áiseanna srianta féin.

An rogha cáiseanna

I measc na gcáiseanna a bhí le blaiseadh againn, bhí - ag tosnú leis an gceann thuas i gcúinne na láimhe deise agus ag leanúint síos agus timpeall an chiorcail i dtreo an chloig)...
Crozier Blue (Co. Thiobraid Árann)
Bellingham Blue (Co. Lú)
St Tola (Co. an Chláir)
Cooleeney (Co. Thiobraid Árann)
Kilree (cáis Helen, Co. Chill Chainnigh)
Gubeen (Co. Chorcaigh)
Killeen (Co. na Gaillimhe)
Milleens (cáis Quinlan, Co. Chorcaigh)
Coolea (Co. Chorcaigh)
agus an ceann bán thíos faoin dticéad...
Ardsallagh (Co. Chorcaigh)
agus bhí braoinín beag leanna againn lenár mbéil a nglanadh, bíodh a fhios agat.

Dála an scéil, is féidir na cáiseanna bó a aithint ón dath buí atá orthu.

Slew/slua

Foghlaimíonn tú rud nua gach lá, go háirithe nuair a léann tú blag Róislín faoin nGaeilge. Mar shampa, níor thuig mé gur tháinig an focal Béarla 'slew' - "he asked me a slew of questions" - ón bhfocal Gaeilge 'slua' go dtí inniu. Laidhc, duhhhh...

Ní mó focal Béarla a bhfuil sanasaíocht Ghaeilge acu - rud atá spéisiúil go leor nuair a smaoinítear ar an méad Gaeilgeoirí a chuir futhu sa Bhreatain, SAM agus an Astráil. Ar ndóigh, tá 'smithereens' agus 'galore' ar eolas againn go léir. Agus deirtear go dtagann an focal Meiriceánach 'phoney' ó 'fáinne' s'againne, mar gheall ar na fáinní bréaga a bhí á ndíol ag inimircigh Éireannacha/Shasanacha i Meiriceá. Tá liosta focal eile ag Wikipedia, ach níl siad iomlán cinnte faoi shanasaíocht gach ceann acu. Taitníonn foinse an focal 'hooligan' liom freisin agus 'kybosh'.

Déanfaidh mé iarracht inniu an focal 'slew' a úsáid chomh minic agus is féidir liom le mo chairde Breatnacha. Ar mhaithe le dul chun cinn na Gaeilge, bíodh a fhios agat!

Comhghairdeas le Cailíní Loch Garman

Murach na mná arís i mbliana... tá cluiche ceannais na camógaíochta buaite ag mná Loch Garman don tríú bliain i ndiaidh a chéile. A leithéid de chluiche - 3 cúl ag an dá fhoireann - agus ard-scil agus paisean á thaispeáint acu i bPáirc an Chrócaigh inniu.

Beidh mé ann an tseachtain seo chugainn i gcomhair an cluiche mór idir Maigh Eo agus Dún na nGall. Má fheicimid an oiread sin lúthchleasaíochta agus diongbháilteachta i measc na bhfear, beidh an t-ádh dearg linn.

Cruth na gContaetha

Is gíc ceart mise chomh fada is a bhaineann sé le léarscáileanna. Agus is cuimhin liom trácht a léamh uair amháin ar chruth Chontae Muineacháin agus an chosúlacht idir é agus cruth na hIaráice. Gan amhras, tá siad an-chosúil lena chéile agus, de réir an bhlaig seo, bhí ar chumann Mhuineacháin mapa den chontae a bhaint óna meirge i bparáid lá 'le Pádraig i Nua Eabhrac de dheasca na cosúlachta.

Chuir sé sin mé ag smaoineamh... an bhfuil cosúlachtaí idir na contaetha eile agus tíortha/ceantracha eile i bhfad uathu. Seo thíos mo liosta go dtí seo. Ba bhreá liom léarscáil mhór d'Éirinn a chruthú astu am éigin, mar sin má smaoiníonn sibh ar doppelganger do na contaetha eile, bí i dteagmháil liom.

An Iarmhí...

...agus Niger

Luimneach...

...agus Poblacht na hAfraice Láir

An Mhí...

...agus an Fhrainc

Agus an ceann is ansa liom...

Laois

...agus cathair Bheirlín